تقسیم بندی بازی ها:

1ـ بازی های دایره ای، گروهی و جوخه ای

در این بازی ها تمام افراد جوخه به طور گروهی شركت دارند و معمولا به شكل یك دایره ی بزرگ دور هم جمع می شوند. مانند ( توپ و طناب)

لوازم: یك توپ والیبال و پنج متر طناب

محل بازی: زمین مسطح در هوای آزاد

شرح بازی: با گچ روی زمین دایره ی نسبتا بزرگی رسم می كنیم به طوری كه كلیه ی اعضای جوخه روی خط دایره قرار گیرند.مربی یا معاون او یا یكی از مربیان توپی را كه به سر طنابی بسته در مركز دایره قرار می گیرد و آنگاه توپ و طناب را به دور خود می چرخاند بطوری كه توپ محیط دایره ی خط كشیده شده را طی كند. بازیكنان كه روی خط دایره ایستاده اند برای آنكه توپ به پایشان اصابت نكند در جای خود به هوا می پرند تا امتیاز منفی نگیرند.

مقررات بازی:

1ـ1 توپ باید روی خط دایره و از زیر پای بازیكنان عبور كند.

2ـ1 بازیكنان نباید از محیط دایره خارج شوند.

3ـ1 افرادی كه توپ به پایشان اصابت كرد نباید از بازی خارج شوند بلكه فقط یك امتیاز منفی برایشان منظور می شود.

2ـ بازی های تیمی:

در این قسم بازی ها افراد به دو دسته تقسیم می شوند و تشكیل دو تیم می دهند مانند بازی (شب و روز)

شرح بازی: میدان بازی را با خط مستقیمی كه در وسط آن می كشیم به دو قسمت مساوی تقسیم می كنیم. افراد دو تیم در دو طرف خط روبه روی هم می نشینند. نام یك تیم شب و نام تیم دیگر روز خواهد بود. در این حال اداره كننده بازی با صدای بلند نام یك تیم را اعلام می كند. تیمی كه نامش برده می شود باید فورا عقب گرد كرده و فرار كند و افراد تیم دیگر آن ها را دنبال 
می كنند. قبل از آنكه به آخر زمین برسند آن ها را دستگیر نمایند. سپس تعداد دستگیر شدگان شمارش می شود. به همین ترتیب بازی چند بار ادامه پیدا می كند. تیمی كه بتواند تعداد بیشتری از تیم دیگر را دستگیر كند برنده بازی خواهد بود.

مقررات بازی:

الف ـ لازم نیست كه به نوبت نام تیم ها اعلام شود، مثلا ممكن است چند بار پی در پی نام یك تیم اعلام شود. اما باید سعی كرد روی هم تعداد دفعاتی كه نام هر تیم اعلام می شود با تعداد دفعات تیم دیگر برابر باشد.

ب ـ افرادی را كه به انتهای خط میدان می رسند نباید دستگیر كرد.

3ـ بازی های امدادی:

در بازی های امدادی ممكن است چند دسته شركت نمایند مانند بازی هایی كه به صورت مسابقه بین جوخه ها انجام می شود. هر بازیكن قسمتی از بازی را انجام می دهد و سپس نفر بعدی آن را دنبال می كند. مهارت و همكاری و بهتر بازی كردن هر فرد در پیروزی جوخه اش موثر می باشد مانند (دو امدادی)

لوازم: توپ كوچك یا چوب كوچك به تعداد جوخه ها.

محل بازی: افراد هر جوخه در فاصله های معین مثلا 20 یا 25 متر از یكدیگر قرار می گیرند. به هر یك از افراد جوخه كه در خط اول قرار دارند یك چوب داده می شود. با صدای سوت و اعلام شروع بازی هر فردی شروع به دویدن می كند و به همین نحو بازی را ادامه می دهد. هر جوخه ای كه بتواند چوب را زودتر به آخرین نفر برساند و از خط پایان بگذرد برنده خواهد بود.

4ـ بازی های تقویت حواس:

انواع بازی هایی كه در تقویتیك یا چند حس مفید می باشند از این نوع محسوب می شوند. مانند: بازی ( اشیاء)

لوازم: دو عدد سطل و مقداری اشیاء مختلف.

شرح بازی: بیست شئ  مختلف را درون سطل قرار می دهیم یكی یكی اشیاء را از سطل خارج می كنیم و نام شئ را از نونهالان می پرسیم و بلافاصله شئ مزبور را در سطل دیگر قرار می دهیم. اشیایی كه در سطل قرار دارند باید از دید بچه ها مخفی باشد. پس از آنكه 20 شئ مزبور بدین ترتیب از سطل اول به سطل دوم منتقل شد از بچه ها می خواهیم كه نام اشیاء را روی كاغذ یادداشت كنند. هر كدام كه تعداد بیشتری اشیاء را در ذهن خود سپرده و یادداشت كند برنده بازی خواهد بود.

5ـ بازی های تعلیماتی:

بازی هایی هستند كه ضمن اجرای آن مواد تعلیمات مثلا درجات پیش آهنگی را به بچه ها می آموزند. مانند بازی (سر درختی، پایین درختی) در این بازی میوه ای را در نظر می گیرند. جوخه ها به ترتیب و با مشورت افراد خود سوالی را طرح می نمایند و به وسیله ی سرجوخه از مربی یا معاون او می پرسند. مثلا می پرسند كه آیا میوه مورد نظر هسته دارد؟ یا آن میوه مورد نظر از 
میوه های زمستانی است؟ یا یك لپه ای یا 2 لپه ای است؟ و غیره.

پس از شنیدن میوه حدس زده را اعلام می كنند. اگر نام میوه ای كه حدس زده شده صحیح باشد آن جوخه برنده می باشد در غیر این صورت نوبت سوال جوخه ی بعدی می رسد و بازی همین طور ادامه می یابد تا نام میوه به وسیله ی یكی از جوخه ها اعلام شود.

مقررات بازی:

1ـ میوه ای را كه در نظر می گیرند باید كلیه ی مشخصاتش بر خود مربی یا معاون او معلوم باشد. به خصوص در دفعات اول میوه ای میوه ای را انتخاب كنید كه پیدا كردن نام آن زیاد مشكل نباشد. به تدریج در دفعات بعد می توانید سوالات مشكل تری را انتخاب كنید. بازی تمرین بسیار خوبی برای یاد گرفتن گیاه شناسی است.

2ـ در هر نوبت افراد هر جوخه پس از مشورت با یكدیگر سوال خود را طرح می كنند. سوال طرح شده با صدای بلند توسط سرجوخه از اداره كننده ی بازی پرسیده می شود و اداره كننده بازی هم با صدای بلند پاسخ می دهد. البته اگر سوال هایی كه به وسیله ج.خه ها پرسیده می شود مانند مسابقه 20 سوالی طبقه بندی شده باشد  و ابتدا سوالات كلی تر پرسیده شود و بعد جزئیات، خیلی بهتر خواهد بود. معمولا اولین سوالی كه پرسیده می شود این است كه آیا میوه سر درختی است یا پایین درختی ( منظور بوته هاست) به همین علت بازی به اسم سر درختی ـ پایین درختی مرسوم است.

3ـ هر جوخه موقع طرح سؤال باید از سؤال و جواب های قبلی كه به وسیله ی جوخه های دیگر یا همین جوخه پرسیده شده باشد حداكثر استفاده را بكنند.

4ـ پس از پاسخ به سؤال جوخه آن جوخه می تواند فقط یك میوه را حدس زده و اعلام نمایند. اگر صحیح باشد جوخه برنده است و اگر صحیح نباشد سؤال جوخه ی بعدی طرح شود.                          

5ـ كلیه افراد جوخه در طرح سؤال ها با هم مشورت می نمایند. سرجوخه فقط سخنگوی جوخه می باشد و نظر افراد جوخه ی خود را اعلام می دارد.

در پایان برای این كه از اجرای بازی ها نتیجه ی مفید گرفته شود نكات زیر را حتما باید رعایت كنیم:

1ـ وسایل بازی قبلا آماده شده و اداره كننده ی بازی نیز تعیین شده باشد.

2ـ برای هر بازی مقررات ساده ای قرار دهید و قبلا آن مقررات را به بچه ها بیاموزید و از آن ها بخواهید آن ها را رعایت نمایند.

3ـ بازی های مربیان باید در خور قدرت و توانایی و فهم آنان باشد.

4ـ در  هر یك از بازی ها باید تمام اعضای جوخه شركت نمایند ولو اینكه نوبتی باشد.

5ـ سعی كنید به همه بچه ها برای فعالیت در بازی به یك اندازه فرصت داده شود. از اجرای 
بازی هایی كه یك نفر در اثر یك خطا از بازی خارج می شود باید حتی الامكان خودداری شود.

6ـ محوطه ی بازی و حدود میدان برای تمام بازیكنان مشخص باشد.

7ـ زمان پایان بازی باید برای همه معلوم و معین باشد.

8ـ حتی الامكان سعی شود بازی های نونهالان ساده و مربوط به مرحله آنان باشد.

توصیه می شود از بازی هایی كه از لحاظ قوای جسمانی برای نونهالان متناسب بوده استفاده گردد و از بازی های سنین بالاتر و مراحل نوجوانی حتی الامكان خودداری شود.

9ـ در بازی ها موقع قضاوت تبعیض و استثنا قائل نشوید.

10ـ به طور خلاصه مانند همه قسمت های برنامه های تربیتی، بازی ها و ورزش از نظر كودكان سرگرمی و تفریح و نشاط و از نظر مربی وسیله ی مفیدی برای تعلیم و تربیت عملی باشد.

 جهت یابی:

الف) جهت یابی در روز:

1ـ به وسیله قطب نما.

2ـ به وسیله خورشید: با تابش محل طلوع خورشید از شرق و غرب آن در غرب می توان جهات اصلی را به شرح زیر پیدا نمود. اگر طوری بایستیم كه دست راست ما به طرف شرق و دست چپ ما به طرف مغرب قرار گیرد، روبه رو شمال و پشت سر جنوب خواهد بود.

3ـ به وسیله نقشه : با استفاده از نقشه در روز و شب می توان سمت شمال را مشخص و جهت مورد نیاز را پیدا نمود.

4ـ به وسیله ساعت و خورشید: چنانچه ساعت خود را به طور افقی گرفته آنقدر بچرخانیم تا عقربه ساعت شمار در سمت خورشید قرار گیرد، نیمساز بین عقربه ی ساعت شمار و ساعت 12 را به طور فرضی امتداد دهیم. این امتداد سمت جنوب را نشان می دهد.

5ـ در مقطع درخت دوایر در سمت شمال فواصلشان نزدیك تر است.

6ـ در مسجد مسلمین محراب تقریبا به طرف جنوب است.( در كشورهای خاورمیانه)

7ـ در گورستان مسلمین آن طرف كه سنگ سر نصب شده به طرف مغرب است.( در خاورمیانه)

8ـ دیوار سمت شمال بیشتر مرطوب بوده و آثار خاك ریختگی دارد.

9ـ جهت یابی در روز از راه های بسیار دیگر امكان پذیر است از جمله جذر و مد در آب دریا، لانه مورچگان و...

ب) جهت یابی در شب:

1ـ به وسیله قطب نما.

2ـ به وسیله هفت برادران یا دبّ اكبر: اگر فاصله ی دو ستاره ی قطبی در انتهای دب اكبر را با خطی فرضی به هم وصل كنیم و آن را 5 برابر امتداد دهیم به محل ستاره ی قطبی می رسیم. اگر به سمت این ستاره بایستیم رو به شمال هستیم.

3ـ به وسیله ی حلال ماه: در نیمه اول گودی هلال ماه به طرف غرب و در نیمه دوم به طرف شرق می باشد.

4ـ به وسیله كهكشان (راه شیری):

كهكشان به سمت عمومی شمال و جنوب را مشخص می كند. اگر به طرف كهكشان بایستیم به طوری كه ستارگان ثابت مثل هفت برادران و یا ذات الكرسی در طرف چپ ما واقع شوند روبه روی شمال خواهیم بود.

ضرورت بازی ها و فریاد شادی

هیچ چیز بهتر و مفیدتر از بازی ها برای كمك در تربیت نونهالان‌ و آماده كردن آنها برای زندگی شاداب و دلپذیر در آینده نزدیك نیست.

مربی موفق تلاش می كند در هر جلسه تعدادی بازی جدید به متربیان بیاموزد. زیرا بازی ها به رشد عقلانی و رشد بدنی، افزایش ضریب هوشی و ... كمك شایانی می كند «میدان بازی آزمایشگاه مناسبی است كه یك مربی ورزیده می تواند در آن صفات باطنی و روحیه اطفال و نوجوانان را مورد مطالعه قرار دهد. در بازی به كودك و نوجوان فرصت داده ایم تا استعداد خود را در قسمت های مختلف نشان دهد و نقاط ضعف و قوت خود را آشكار سازد. و این شناخت لازمه تربیت خوب می باشد.»

علاوه بر موارد فوق باید گفت:

1-      انواع مختلف بازی ها بخصوص بازی هایی كه به شكل مسابقه بین گروه و یا گروه های مختلف صورت می گیرد و موجب می شود كه هر كودك یا نوجوان برای پیروزی گروه خود فعالیت كند و احساس می كند هر چه بیشتر تلاش كند موجب پیروزی گروه اش خواهد شد و این احساس موثر بودن در گروه شخصیت كودك و نوجوان را افزایش و به او اعتماد به نفس می بخشد. 

2-     اكثر بازی هایی كه در فضای آزاد انجام می شود در رشد بدنی كودك و نوجوان تاثیر 
فوق العاده داشته و به علاوه روحیه ورزش دوستی در آنها تقویت می شود. 

3-    بازی های دسته جمعی در تقویت حس اجتماعی كودكان و نوجوانان و مسئولیت پذیری و تقویت روحیه ایثار و گذشت در آنها بسیار مفید خواهد بود. 

4-    از طریق بازی ها كه معمولا دارای مقررات ساده ای می باشد ولی لازم الاجرا است و از طرف همه امور به كودكان و نوجوانان آموخته می شود. برای اینكه از انجام بازی ها نتیجه مفید گرفته باشیم لازم است نكات زیر را حتما رعایت كنیم. 

1-      وسایل بازی قبلا آماده شده باشد. 

2-     برای هر بازی مقررات ساده ای قرار داده و قبلا آن مقررات را به شركت كنندگان بیاموزید و از آنان بخواهید كه همه آنها را با دقت رعایت نمایند. 

3-    بازی ها در حد توان و قدرت روحی،‌فكری و جسمی شركت كنندگان باشد در این خصوص توجه به ناتوانترین افراد ضروری است. 

4-    سعی كنید تمام افراد گروه در بازی شركت داشته باشند. 

5-    محوطه بازی برای تمام بازیكنان مشخص باشد.

6-     زمان پایان بازی از قبل برای تمام بازیكنان مشخص باشد.

7-    به هنگام قضاوت تبعیض و استثناء قائل نشوید.

نقش بازی های ورزشی و پرورشی در تشكل های  تربیتی

بازی ها و ورزش بخش عمده و اساسی برنامه عملی اردوهای نونهالان و نوجوانان را تشكیل 
می دهند. تنظیم علمی حركات و فعالیت های بدن در قالب بازی های جذاب متناسب برای نونهالان و نوجوانان لازم و ضروری است و از این رو جهت ایجاد و توسعه مهارت های بنیادین و ارتقاء سطح مهارت های مقدماتی رشته های مختلف ورزشی اقدام نمود.

میل به بازی و حركت امری غریزی است، كودكان تحت عنوان بازی فعالیت هایی را انجام می دهند كه در واقع نتیجه نیاز طبیعی آن ها به حفظ حیات و رشد و تكامل حركتی آن هاست و او را برای زندگی طبیعی آماده می نماید. بازی ها علاوه بر رشد بدنی روش صحیح فكر كردن، تصمیم گیری به موقع، رعایت قوانین و مقررات و رعایت بهداشت فردی، احترام به حقوق دیگران، نحوه حفاظت از خود در مقابل خطرات و حوادث احتمالی و... را به كودكان می آموزد و همچنین بازی ها و ورزش آثار مثبتی بر دستگاه های بدن به ویژه دستگاه گردش خون و دستگاه تنفس و اعصاب داشته و بسیاری از 
ضعف های عضلانی از طریق فعالیت های بدنی از بین می رود و بدن تقویت می شود.

فعالیت بدنی منظم جوانان، سلامتی جسمی، روحی و اجتماعی به همراه دارد. این تمرینات به حفظ سلامتی استخوان ها، عضلات و مفاصل، كنترل وزن بدن و كاهش چربی كمك می كند. عملكرد موثر قلب و ریه ها را توسعه می دهد. فعالیت بدن توسعه مهارت های حركتی را تسهیل و به پیشگیری و كنترل اضطراب و افسردگی كمك می كند. درگیر شدن در بازی و ورزش ها 
فرصت هایی را برای ابراز وجود خود ، اعتماد به نفس، تسكین تنش، كسب موفقیت، برقراری تعامل اجتماعی و نیز یادگیری روح بازی مشاركتی و منصفانه در اختیار جوانان قرا می دهد. این اثرات مثبت همچنین به خنثی كردن خطرات و ضررهای حاصل از شیوه ی زندگی شهرنشینی استرس زا و تقاضامند كه در میان جوانان در فعالیت های ورزشی بیشتر شركت كنند، احتمال مصرف دخانیات از سوی آنان كمتر می شود. همچنین آشكار گردیده است كودكانی كه بیشتر فعالیت دارند بیشتر تحصیلات رسمی خود را به پایان می رسانند.